Przypis nr 304

Koniec nerewski – północna część Sofijskiej strony miasta. Termin ten pojawia się w przekazach historycznych wyjątkowo wcześnie: na kartach najstarszego latopisu nowogrodzkiego odnajdujemy go właśnie w narracji na temat wydarzeń z roku 1172/1173. Anonimowy autor Latopisu nowogrodzkiego czwartego, tworzący w pierwszych dekadach XV w., nie zawahał się nawet użyć tej nazwy, relacjonując konflikt księcia połockiego Wsiesława Briaczysławicza z mieszkańcami grodu nad Wołchowem w 1067 r. Koniec nerewski byłby zatem najwcześniej poświadczonym źródłowo rejonem Nowogrodu Wielkiego. Co więcej, jak wykazały badania archeologiczne, początki osadnictwa na tym terenie można datować już na połowę X w. Wśród badaczy brak jest jednomyślności w kwestii etymologii omawianego tu terminu. Zazwyczaj przyjmuje się, że pochodzi on od nazwy rzeki Narwy, w tekstach staroruskich określanej również jako Narowa, Norowa bądź Nerowa. Być może, przed powstaniem grodu nad Wołchowem obszar ten był zamieszkany przez jakieś plemię bałtycko-fińskie, przybyłe znad Narwy. Nerewski koniec obejmował teren do północnego muru kremla i zachowanej do naszych czasów ulicy Legoszczy (ob. Ludogoszcza). Na wschodzie przylegał do koryta Wołchowa. Jego północną i zachodnią granicę stanowiła linia obwarowań miejskich. Nowogrodzianie przywykli jednak uznawać za jego integralną część tereny, znajdujące się na północ od wału, m.in. Zwierzyniec wraz z usytuowaną na jego obszarze wspólnotą monastyczną.