Przypis nr 375

Cerkiew św. Błażeja, biskupa Sebasty – jeśli wierzyć miejscowej tradycji, najstarsza drewniana cerkiew, dedykowana biskupowi Sebasty Błażejowi († ok. 316 r.), została wzniesiona w Nowogrodzie Wielkim już w 1111 r. Niektórzy badacze przypuszczają nawet, iż wybudowano ją na terenie dawnej świątyni pogańskiej, w której w okresie przed chrystianizacją Rusi czczono jedno z najważniejszych bóstw słowiańskiego panteonu: patronującego kupcom i rzemieślnikom Welesa (w źródłach staroruskich nazywanego także Wołosem). Za hipotezą tą zdaje się przemawiać fakt, iż interesujący nas tu przybytek znajdował się przy nieistniejącej już obecnie ulicy Wołosowej. Godna uwagi jest też zbieżność brzmieniowa staro-cerkiewno-słowiańskiego wariantu imienia Błażej (Власий) z mianem pogańskiego boga. Autor naszego źródła wspomina o tej świątyni po raz pierwszy w narracji na temat wydarzeń z 1184/1185 r. Drewniana cerkiew św. Błażeja przetrwała aż do XIV w. Strawiona pożarem, została odbudowana ok. 1380 r. Zachowaną do naszych dni murowaną świątynię, dedykowaną męczennikowi z Sebasty, wzniesiono – jak czytamy w Latopisie nowogrodzkim pierwszym młodszej redakcji – w 1407 r. Cerkiew była kilkakrotnie przebudowywana w XVIII i XIX w.