Przypis nr 514

W wersji oryginalnej tekstu pojawia się tu trudny do przetłumaczenia wyraz изременани. Ponieważ niniejsza opowieść jest jedynym zachowanym utworem staroruskim, w którym odnaleźć można wspomniany termin, wokół jego znaczenia toczyła się w literaturze przedmiotu ożywiona dyskusja. Powstało również kilka wariantów przekładu kłopotliwego passusu. N.A. Mieszczerski utrzymywał, że pojawienie się w tekście zabytku słowa, niemającego analogii w żadnym innych utworze staroruskim, jest konsekwencją zwykłej pomyłki kopisty, sporządzającego odpis synodalny Latopisu nowogrodzkiego pierwszego. Pierwotnie we wskazanym miejscu miał się bowiem znajdować, nieznany północnoruskiemu skrybie, termin dromony, zapożyczony przez autora źródła np. z przekazu Niketasa Choniatesa. Zgodnie z tą interpretacją Dietrich Freydank i O.W. Tworogow przetłumaczyli wątpliwy fragment: między nimi były i dromony. Z tezą Mieszczerskiego spróbował polemizować N.F. Pronczatow, wskazując, iż wyraz изременани można wywieść od staroruskiego rzeczownika ремень. Zdaniem tego badacza, analizowany fragment należałoby zatem rozumieć tak, iż okręty krzyżowców były „obrzemieniowane”, tj. obwiązane skórami w celu zabezpieczenia ich przed „ogniem greckim”. Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż Geoffroy de Villehardouin i Robert de Clari mówią o tym, że okręty łacinników były złączone ze sobą burta w burtę, za najwłaściwszą lekcję należałoby uznać tę, która została – jak dotąd – przyjęta przez większość tłumaczy: były między nimi połączone rzemieniami [ze sobą].