Przypis nr 414

Martyriusz – arcybiskup nowogrodzki w latach 1193–1199. O jego pochodzeniu i młodości niewiele wiadomo. Najwcześniejsza wzmianka na temat tego duchownego, którą odnajdujemy w naszych źródle, odnosi się do ufundowanego przez niego w 1192/1193 r. Monasteru Przemienienia Pańskiego w Starej Russie. W przybytku tym Martyriusz przebywał w maju 1193 r., kiedy to Nowogrodzianie wybrali go na swego arcybiskupa. Następnie udał się on do Kijowa i otrzymał święcenia od metropolity w dniu 10 XII 1193 r. Dostojnik ten polecił wznieść kilka obiektów sakralnych, m.in. nadbramną cerkiew w linii umocnień Dziedzińca, pod wezwaniem Złożenia Szaty i Pasa Świętej Bogurodzicy w sanktuarium w Blachernach, oraz świątynię Zmartwychwstania Pańskiego nad jeziorem Miaczino, a także murowany przybytek Przemienienia Pańskiego w Starej Russie. W 1199 r. Martyriusz udał się wraz z poselstwem nowogrodzkim do księcia włodzimierskiego Wsiewołoda Wielkie Gniazdo i w trakcie tej podróży zmarł. Jego ciało zostało przewiezione do Nowogrodu Wielkiego i złożone w soborze katedralnym. W 1511 r. został zaliczony w poczet świętych Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej.