Przypis nr 126

Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy na Targu – świątynia ta jest niewątpliwie jednym z najstarszych obiektów sakralnych na nowogrodzkim Targu. Pierwsza drewniana cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy została tu wybudowana już w 1133/1134 r., najprawdopodobniej z inicjatywy księcia Wsiewołoda I Mścisławowicza. Dwa lata później, w 1135/1136 r. wspomniany Rurykowicz, w porozumieniu z ówczesnym biskupem grodu nad Wołchowem, Nifontem, nakazał wznieść murowaną świątynię pod tym samym wezwaniem. Miała ona upamiętnić Nowogrodzian, którzy polegli w zakończonej klęską bitwie z wojskami suzdalskimi księcia Jerzego Dołgorukiego pod Żdanią Górą 26 I 1135 r. Jeśli wierzyć autorowi Latopisu nowogrodzkiego pierwszego starszej redakcji, budowę ukończono dopiero w 1144/1145 r. Badacze przyjmują niekiedy, że cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy na Targu jest ostatnią fundacją książęcą w tej części ośrodka. W dniu 28 V 1136 r., kiedy trwały jeszcze prace przy jej wznoszeniu, Wsiewołod I Mścisławowicz został pozbawiony władzy przez nowogrodzki wiec, wraz z rodziną osadzony pod strażą w dworze biskupim, a następnie – wygnany. W XIII–XIV w. cerkiew kilkakrotnie doznawała uszkodzeń w trakcie pożarów. Odbudowę świątyni, z wykorzystaniem fundamentów i zachowanych fragmentów murów wcześniejszego obiektu, zlecił w 1458 r. arcybiskup nowogrodzki Eutymiusz II. Przybytek był też wielokrotnie przebudowywany w XVI–XIX w. Cerkiew posiadała dwie kaplice boczne: południową, św. Aleksego Wyznawcy († 411 r.), wzniesioną na przełomie XIV i XV w. oraz północną, św. Katarzyny († ok. 305 r.), będącą początkowo odrębnym obiektem, połączonym ze świątynią Zaśnięcia Bogurodzicy najprawdopodobniej w trakcie przebudowy w 1458 r.