Przypis nr 412

Monaster Przemienienia Pańskiego w Chutyni – Chutyń jest osadą, znajdującą się w odległości kilku kilometrów na północny-wschód od współczesnego Nowogrodu Wielkiego, w miejscu, w którym rzeka Mały Wołchowiec łączy się ponownie z głównym nurtem Wołchowa. W 1192/1193 r. – jak zaświadcza autor naszego źródła – Aleksy Michalewicz, pobożny młodzieniec, pochodzący z zamożnej i wpływowej rodziny z końca nerewskiego, udał się do Chutyni i ufundował tam świątynię pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Jeszcze w tym samym roku konsekrował ją arcybiskup Gabriel-Grzegorz. Z jego inicjatywy powstał też wówczas u zbiegu Wołchowa i Małego Wołchowca męski monaster. Aleksy Michalewicz postrzygł się na mnicha w nowo założonej wspólnocie, przyjmując imię Barlaam. W niedalekiej przyszłości wybrano go na jej zwierzchnika (igumena), a rychło po śmierci – która nastąpiła najprawdopodobniej po 1207 r. – zaczęto czcić jako jednego z pierwszych świętych ziemi nowogrodzkiej. Kult ten zaważył też zapewne na dalszych losach Monasteru Chutyńskiego. W toku kolejnych stuleci cieszył się on szczególną estymą wśród Nowogrodzian: wskutek licznych donacji osiągnął silną pozycję majątkową (ustępując pod tym względem jednej tylko wspólnocie – klasztorowi św. Jerzego). Spośród zamieszkujących go mnichów wywodziło się również kilku późniejszych arcybiskupów nowogrodzkich, m.in. Dobrynia-Antoni, Arseniusz Mnich, Jan III i Symeon-Samson. W okresie sprawowania posługi arcybiskupiej przez tego ostatniego dostojnika kompleks monastyczny w Chutyni uległ rozbudowie. Jak zaświadcza autor Latopisu nowogrodzkiego pierwszego młodszej redakcji, w 1417 r. na jego obszarze wzniesiono murowaną cerkiew św. Antoniego, zaś w rok później – przybytek proroka Eliasza. Kult św. Barlaama oraz związany z nim monaster wspierał także arcybiskup Eutymiusz II. W 1445 r. ufundował on w Chutyni murowaną cerkiew dedykowaną nowogrodzkiemu mnichowi, zwieńczoną dzwonnicą. Wspólnota została zlikwidowana decyzją władz sowieckich w 1925 r. W 1994 r. zespół przekazano Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Aktualnie Monaster Chutyński jest czynną wspólnotą żeńską.