Przypis nr 163

Monaster św. Barbary – jedna z najważniejszych żeńskich wspólnot klasztornych w Nowogrodzie Wielkim. Niestety, brak danych źródłowych nie pozwala na ustalenie, w którym roku została założona. Autorzy naszego źródła po raz pierwszy wspominają o niej, już jako o istniejącym przybytku, pełniącym funkcję miejsca internowania zdetronizowanych księżnych, w opisach wydarzeń z 1138/1139 r. oraz 1160/1161 r. Stojące na czele monasteru igumenie musiały być przez Nowogrodzian postrzegane jako osoby wpływowe i otaczane szacunkiem: o zmianach na tym stanowisku twórcy najstarszego latopisu wspominają w swej narracji kilkakrotnie (1167–1169, 1195–1197). Co ciekawe, zachowała się również gramota na korze brzozowej (nr 657), napisana ok. 1180–1200 r. przez Nowogrodziankę o imieniu Pelagia do Eufemii – najprawdopodobniej mniszki z monasteru św. Barbary. Murowaną cerkiew przyklasztorną polecił tu wznieść w 1217/1218 r. arcybiskup Antoni. Jej budowę ukończono już w roku następnym. W 1418 r. na obszarze monasteru wybudowano drugi przybytek, pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Wspólnotę zlikwidowano w 1764 r. Jej dokładne położenie nie jest obecnie znane. Przyjmuje się, że monaster św. Barbary znajdował się w końcu ludyńskim, przy aktualnie nieistniejącej już ul. Czernicynej.