Tłumaczenie i odczyt dziejów roku 6750 (1242)
Wybierz rok
Folio 128’Въ лѣ[то] 6750 (1242) поиде кн[ѧ]зь Олександръ с новгородци і с бра[то]мьАндрѣемь и с низовци на ЧюFolio 129дьскѹю землю на Нѣмци ізая вси пѹти и до Пльскова. иізгони кн[ѧ]зь Пльсковъ. ізъимаНѣмци и Чюдь и сковавъ поточи в Новъгородъ а самъ поидена Чюдь. і яко быша на земліпѹсти полкъ всь в зажития.а Домашь Твердиславичь иКербетъ быша в розгонѣ і ѹсрѣтоша я Нѣмци и Чюдь ѹ мостаи бишасѧ тѹ. і ѹбиша тѹ Домаша брата посаднича мѹжа ч[ес]тна і інѣхъ с нимь ізбіша а інѣхъ рѹками изъимаша а інии къ кн[ѧ]зю прибѣгоша в полкъ. кн[ѧ]зь же въспѧтисѧ на озеро Нѣмци жеі Чюдь поідоша по нихъ. ѹзрѣвъ же кн[ѧ]зь Олександръі новгородци поставиша полкъ на Чюдьскомь озерѣ наFolio 129’Ѹзмени ѹ Воронѣя камени.і наѣхаша на полкъ Нѣмци и Чюдь і прошибошасѧ свиньеюсквозѣ полкъ і бы[сть] сѣча тѹ велика Нѣмцемь и Чюди. Б[ог]ъ жеі с[вѧ]тая Софья і с[вѧ]тою м[ѹ]ч[е]н[и]кѹБориса и Глѣба еюже ра[ди] новгородци кровь свою прольяша тѣхъ с[вѧ]т[ы]хъ великыми м[о]л[и]твами пособи Б[ог]ъ кн[ѧ]зю Александру.а Нѣмци тѹ падоша а Чюдьдаша плеща. і гонѧче бишаіхъ на 7ми верстъ по ледѹдо Суболичьскаго берега. і паде Чюди бещисла а Нѣмець400. а 50 рѹками яша. і приведоша в Новъгородъ. а бишасѧ м[ѣсѧ]ца апри[лѧ] въ 5 на памѧ[ть]с[вѧ]т[о]го м[ѹчени]ка Клавдия на похвалѹ с[вѧ]тыя Б[огороди]ца в с[ѹбот]ѹ. То[го] же лѣ[та]Нѣмци прислаша с поклономь.безъ кн[ѧ]зѧ что есмы зашлиFolio 130Водь Лѹгѹ Пльсковъ Лотыголѹ мечемь того сѧ всего ѿстѹпаемъ. а что есмы изъимали мѹжии вашихъ а тѣми сѧ розмѣнимъ. мы вашіпѹстимъ а вы наши пѹстите. і таль пльсковьскѹю пѹстиша и ѹмиришасѧ.Того [же] лѣ[та] кн[ѧ]зь Ярославъ Всеволодичь позванъ ц[ѣса]р[е]мь татарьскымь Батыемь іде к немѹ въ Ордѹ.
W roku 6750 (1242) Wyprawił się książę Aleksander wraz z Nowogrodzianami, bratem Andrzejem i Niżowcami na ziemię Czudów, na Niemców i zajął wszystkie drogi aż do Pskowa. I wypędził [ich] książę z Pskowa. Ujął Niemców i Czudów i zesłał ich skutych do Nowogrodu. Sam zaś udał się na Czudów. I gdy byli już w ich ziemi, rozpuścił wszystkie swe oddziały, aby zdobyły prowiant. Domasz Twierdzisławowic[850] i Kerbet byli w podjeździe, i napotkali ich Niemcy i Czudowie przy moście, i bili się tam. I zabili Domasza, brata posadnika, męża prawego. I innych wraz z nim zabili, a jeszcze innych schwytali w [swoje] ręce. Jeszcze inni zaś przybiegli do księcia, do obozu. Książę [z wojskiem] zawrócił nad jezioro, a Niemcy i Czudowie poszli za nimi. Książę Aleksander i Nowogrodzianie, ujrzawszy to, uszykowali oddziały na Jeziorze Czudzkim[851], przy Uzmeniu[852], koło [wyspy] Kruczy Kamień[853]. I napadli na te wojska Niemcy i Czudowie, i przebili się klinem przez oddziały, i nastała tam wielka rzeź Niemców i Czudów. Bóg, Święta Sofia i święci męczennicy Borys i Gleb – za nich Nowogrodzianie przelali swoją krew. Za sprawą usilnych modlitw tych oto świętych Bóg wspomógł księcia Aleksandra. Niemcy polegli tam, a Czudowie rzucili się do ucieczki. I zabijano ich, ścigając przez siedem wiorst po lodzie, aż do Subolickiego Brzegu[854], i poległo Czudów bez miary, a Niemców – czterystu. Pięćdziesięciu [Rusini] pochwycili w swoje ręce i przywiedli do Nowogrodu. Bili się w miesiącu kwietniu, 5 [dnia], na pamiątkę św. męczennika Klaudiusza, ku chwale Świętej Bogurodzicy, w sobotę. Tegoż roku Niemcy przysłali [posłów] z pokłonem, [mówiąc]: „Co zbrojnie zajęliśmy bez [zgody] księcia, ziemię Wotów, Ługę, Psków i Łotygołę, tego wszystkiego się zrzekamy. Mężów waszych, których pochwyciliśmy, wymienimy: my wypuścimy waszych, a wy wypuścicie naszych”. I zakładników pskowskich uwolniono, i zawarto pokój. W tym samym roku książę Jarosław Wsiewołodowic[855] został wezwany przez cesarza tatarskiego Batu[856] i udał się do niego, do Ordy.