Tłumaczenie i odczyt dziejów roku 6701 (1193)

Folio 52Въ лѣ[то] 6701 (1193) престависѧГаврила археп[иско]пъ новгородьскыи м[ѣсѧ]цѧ маиѧ въ 24 нас[вѧ]т[о]го Смена иже на Дивнѣи гореи положенъ бы[сть] въ притворе с[вѧ]тыя София посторонь бра[та] нареченаго въ чьрнецьстве Григорїи. Новгородьци же съ кн[ѧ]з[е]мь Ѧрославомь и съ игѹмены и съсофьяны и съ попы съдѹмавъше изволиша Б[ого]мь избранаМартѹрия и послаша по ньи приведоша из Рѹсѣ и посадїша и въ еп[иско]пии и послаша къ мїтрополитѹ и присла по нь съчьстью. и иде съ переднимиFolio 52’мѹ[жи] и прия и съ любъвью кн[ѧ]зь С[вѧ]тослав и митрополитъ и поставїша и м[ѣсѧ]цѧ дек[абр]ѧ въ 10 на с[вѧ]т[о]гоДанила Стълъпника и придевъ Новъгородъ м[ѣсѧ]цѧ генварѧ въ16 на с[вѧ]т[о]го ап[осто]ла Петра съпадениѥ веригамъ. Въ то [же] лѣ[то] идоша из Новагорода въ Югрѹ ратью съ воѥводою Ядреѥмь.и придоша въ Югрѹ и възѧша городъ и придоша къ другомѹ градѹ и затворишасѧвъ градѣ и стояша подъ городомь 5 нед[ѣль]. и высылахѹ кънимъ Югра льстьбою рекѹще тако яко копимъ среброи соболи и ина ѹзорочья а негѹбите своихъ смьрдъ иFolio 53своѥи дани. а льстѧще ими а воѥ копѧче. и яко скопиша воѥ ивыслаша из города къ воѥводѣ.поиди въ городъ поѥмъ съ собою 12 мѹж вѧчьшихъ. и иде въгородъ воѥвода поимѧ съ собою попа Иванка Легена и инѣхъ вѧчьшихъ исѣкоша яна канунъ с[вѧ]тыя Барвары.и выслаша пакы и пояша ихъ 30 мѹж вѧчьшихъ и тѣхъ исѣкоша и потомь 50. и яко изнемогоша голодомь стояли бо бѧхѹ 6 нед[ѣль] слѹшаюче льстьбѣ [sic!] ихъ и на праздьникъ с[вѧ]т[о]го Николы вылѣзъше из города исѣкоша всѧи бѣ тѹга и беда останкѹFolio 53’живыхъ. бѣ бо осталосѧ ихъ 80 мужи не бѧше вести чересъ всю зимувъ Новегородѣ на не ни на живыни на мьртвы и печѧловахѹсѧ въ Новегородѣ кн[ѧ]зь и вл[а]д[ы]каи вьсь Новгородъ. Въ то [же] лѣ[то] родїсѧ въ Новегородѣ ѹ Ярославас[ы]нъ Ростислав. Томь [же] лѣ[тѣ] сърубиша ц[е]рк[о]вь с[вѧ]тѹю ап[осто]лѹ на Хълмѣ Живогложю и с[вѧ]т[о]гоІѡ[анна] м[и]л[ос]тиваго на воротехъ о Въскр[е]сения.

W roku 6701 (1193) Zmarł arcybiskup nowogrodzki Gabriel w miesiącu maju, 24 [dnia], w święto św. Symeona, który [żył] na Cudownej Górze. Złożony został w narteksie Świętej Sofii, obok brata. A zwany był w mniszym stanie Grzegorzem. Nowogrodzianie zaś, naradziwszy się z księciem Jarosławem, z igumenami, z klerem Świętej Sofii i z popami, zechcieli wybranego przez Boga Martyriusza. Posłali po niego i przywiedli z Russy, i posadzili go w dworze biskupim, i posłali do metropolity, i przysłał po niego z uszanowaniem. Pojechał z najprzedniejszymi mężami i przyjęli go z miłością książę Światosław^[419] i metropolita. I ustanowiono go w miesiącu grudniu, 10 [dnia], w święto św. Daniela Słupnika. I przybył do Nowogrodu w miesiącu styczniu, 16 [dnia], w święto św. Apostoła Piotra w Okowach. Tegoż roku wyruszono zbrojnie z Nowogrodu na Jugrów, z wojewodą Andrzejem. [Nowogrodzianie] przybyli do Jugrów i zdobyli gród, i podeszli pod inny gród, i zamknęli się [Jugrowie] w grodzie, a [tamci] stali pod grodem pięć tygodni. I posyłali do nich Jugrowie, mówiąc nieszczerze te oto słowa: „Zbieramy srebro, sobole i inne kosztowności, nie gubcie więc swoich smerdów i swojej daniny”. Zwodzili ich i zbierali wojów. I gdy zebrali wojów, posłali z grodu do wojewody [ze słowami]: „Przyjdź do grodu, wziąwszy ze sobą dwunastu najważniejszych mężów”. I wojewoda udał się do grodu, zabrawszy ze sobą popa Iwanka Legiena i innych znacznych [Nowogrodzian]. I zasieczono ich w wigilię św. Barbary. I wysłali [Nowogrodzianie] znów [posłów], i schwytano spośród nich trzydziestu znamienitych mężów, i tych zasieczono, a potem jeszcze pięćdziesięciu. I gdy [Nowogrodzianie] opadli z sił od głodu – stali bowiem już sześć tygodni, wysłuchując ich zwodniczych słów – w święto św. Mikołaja [Jugrowie] wyszli z grodu i zasiekli wszystkich. I zapanował smutek i nieszczęście wśród reszty pozostałych przy życiu. Ostało się ich bowiem osiemdziesięciu mężów. I nie było o nich wieści przez całą zimę w Nowogrodzie – ani o żywych, ani o martwych. I rozpaczali w Nowogrodzie: i książę, i władyka, i cały Nowogród. Tegoż roku urodził się w Nowogrodzie syn Jarosława, Rościsław^[420]. W tymże roku wybudowano drewnianą cerkiew Żywogłożą św. św. Apostołów na Wzgórzu^[421] oraz św. Jana Miłosiernego nad bramą [monasteru] Zmartwychwstania^[422].