Tłumaczenie i odczyt dziejów roku 6742 (1234)

Folio 117’Въ лѣ[то] 6742 (1234) иде кн[ѧ]зь Ярослав съ новгородци и съ всѣю областью и с полкы своими на Нѣмьци подъ Гюргевъ. и ста кн[ѧ]зь не дошедъ гра[да] съ пълкы и пѹ[сти] лю[ди] своѧвъ зажитиѥ воѥватъ. Нѣмциже из гра[да] высѹшасѧ а инии из Медвѣже головы на сторожии бишасѧ с ними и до пълку. и поможе Б[ог]ъ кн[ѧ]зю Яросла[вѹ] съ новгородьци и биша я и до рѣкы и тѹ паде лѹчьшихъ Нѣмьць нѣколико.и ѧко быша на рѣче на ОмовыжиНѣмьци и ту обломишасѧ истопѣ ихъ мно[го] а ини ѧзвьни въбегоша въ Гюргевъ а дрѹзии въ Медвѣжю головѹ и мно[го] попу[сто]шишаземле ихъ и обилиѥ потратиша.Folio 118и поклонишасѧ Нѣмьци кн[ѧ]зюЯрослав же взѧ с ними миръ на вьсеи правдѣ своѥи. и възвратишасѧ новгородци сдрави вси а низовьчь нѣколико паде. Того же лѣ[та]съгорѣ ц[е]ркы ѿ грома с[вѧ]то[го] Лу[ки] въ Лю[ди]нѣ конци июнѧ въ 10 съ вечера.Томь [же] лѣ[тѣ] изгониша Литва Ру[сь]оли до търгу и сташа рѹ[ша]нѣи засада. огнищанѣ и гридба икто кѹпьць и гости. и выгнашая ис посада опѧть бьющесѧ на поли.и тѹ ѹбиша нѣколико Литвыа рѹшанъ 4 мѹ[жа] по[па] Петрилу2 Павла Обрадицѧ а ина два мужа. а мана[сты]рь с[вѧ]то[го] Сп[а]са всь пограбїша и ц[е]рк[о]вь полупи[ша] всю и иконыи прѣстолъ и цьренци 4 ѹби[ша]и ѿстѹпиша на Клинъ. тъгда [же]вѣсть приде в Новъгородъ къ къFolio 118’нѧзю Яросла[вѹ]. кн[ѧ]зь же съ новгородьци въседавъше въ насады а иниина конихъ. поидоша по нихъ по Ловоти. и яко быша ѹ Моравиинаи въспѧтишасѧ лодьиници ѿтоле въ городъ и кн[ѧ]зь я ѿпу[сти]. недостало бо ѹ нихъ бѧше хлѣ[ба]. а самъ поиде съ коньникы по нихъ.и постиже я на Дѹбровнѣ на селищи въ Торопьчьскои волостии тѹ [сѧ] би съ безбожными оканьною Литвою. и тѹ пособи Б[ог]ъ икр[ес]тъ ч[ес]тьныи и с[вѧ]тая СофияПрѣмѹдро[сть] Б[о]жия надъ погаными кн[ѧ]зю Яросла[вѹ] съ новгородци. иѿяша ѹ нихъ конь 300 и съ товаромь ихъ а сами побѣгоша на лесъпометавъше орѹжия и щиты и сови и все ѿ себе. а инии тѹ костьюпадоша. а новгородьць тѹ ѹби[ша]Folio 11910 мѹжь Феда Якѹновича тысѧчьско[го] Гаврила щитника Нѣгѹтина на Лѹбѧници Нѣжілѹ серебреника Гостилца наКѹзмадемьяни ѹлици Федора Ѹма кн[ѧ]жь дѣцкои дрȣгое городищанинъ и инѣхъ 3мѹжи. а покоі Г[оспод]и д[ѹ]ша іхъ въц[ѣса]р[с]твии н[е]б[ес]нѣмь пролившихъкръви своя за с[вѧ]тѹю Софью і закровь хр[ис]тьяньскѹю.

W roku 6742 (1234) Książę Jarosław wyprawił się przeciwko Niemcom pod Juriew z Nowogrodzianami i z [mieszkańcami] całej okolicy oraz ze swoimi oddziałami. I zatrzymał się książę z wojskami, nie doszedłszy do grodu, i rozpuścił swoich ludzi, aby plądrowali dla zdobycia prowiantu. Niemcy wychynęli z grodu, inni zaś – z Niedźwiedziej Głowy z podjazdami, i ścierali się z nimi aż [dotarli] do obozu. I pomógł Bóg księciu Jarosławowi i Nowogrodzianom, i bili ich aż do rzeki, i tam poległo kilku znaczniejszych Niemców. Kiedy Niemcy przechodzili rzekę Omowżę^[799], załamał się [lód] i potopiło się wielu spośród nich. Inni zaś, ranni, wbiegli do Juriewa, a jeszcze inni – do Niedźwiedziej Głowy. I spustoszono wielce ich ziemie i stratowano pola zbóż. I Niemcy pokłonili się księciu. Jarosław zawarł z nimi pokój na swoich własnych warunkach. I powrócili Nowogrodzianie cali i zdrowi, a Niżowców^[800] poległo kilku. Tegoż roku spłonęła od [uderzenia] gromu cerkiew św. Łukasza^[801] w ludyńskim końcu, w czerwcu, 10 [dnia], wieczorem. W tym samym roku Litwini przepędzili mieszkańców Russy prawie aż do targu. I stanęli mieszkańcy Russy oraz oddział zbrojnych, właściciele domów, wojowie książęcy i kto [był] z handlarzy i kupców. I przegnali ich [tj. Litwinów] na powrót z podgrodzia, bijąc się w polu. Zabito tam kilku Litwinów, a spośród mieszkańców Russy – czterech mężczyzn: popa Pietriłę, następnie Pawła Obradica oraz dwóch innych mężów. Monaster Świętego Zbawiciela^[802] ograbili całkowicie i cerkiew złupili doszczętnie, i ikony, i ołtarz. I zabili czterech mnichów. I odstąpili do Klina. Wówczas też wieść [o tym] dotarła do Nowogrodu, do księcia Jarosława. Książę oraz Nowogrodzianie, [jedni] wsiadłszy do kryp, a drudzy na konie, poszli ich śladem wzdłuż Łowaci. I gdy byli koło Morawina^[803], żeglarze zawrócili stamtąd do miasta. Książę ich odesłał, zabrakło im bowiem chleba. Sam zaś podążył wraz z jeźdźcami za nimi [tj. Litwinami], i dopędził ich koło Dubrowny, osady w wołosti Toropca, i tam starł się z bezbożnikami, przeklętą Litwą. I tam księciu Jarosławowi i Nowogrodzianom dopomógł Bóg, Czcigodny Krzyż i Święta Sofia Mądrość Boża [zwyciężyć] nad poganami. I odebrano im trzysta koni wraz z ich dobytkiem. Oni sami uciekli zaś do lasu, porzuciwszy oręż, tarcze, kopie i wszystko inne. Inni zaś padli tam trupem. Spośród Nowogrodzian zabito tam dziesięciu mężów: tysięcznika Fieda Jakunowica^[804], tarczownika Gawriłę, Niegutina z Łubianki, srebrnika Nieżyłę, Gostiłca z ulicy [św. św.] Kosmy i Damiana, sługę książęcego Fiodora Uma, jednego mieszkańca Grodziszcza oraz trzech innych mężów. Obdarz, Panie, ich dusze pokojem w Królestwie Niebieskim, gdyż przelali swoją krew za Świętą Sofię i za krew chrześcijańską!